Türkiye’nin notu kırmızı alarm

İstanbul’da üst üste gelen afetler sonrası, Türkiye’de iklim değişikliği performansı tekrar gündeme geldi. Bu konuda en yetkin uluslararası değerlendirme raporu olan “İklim Değişikliği Performans Endeksi 2017” raporuna göre Türkiye’nin notu “ÇOK ZAYIF” olarak kırmızı hatta yer alıyor.

Alman Kalkınma ve Çevre Örgütü Germanwatch ve Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN – Climate Action Network Europe) tarafından, 2005 yılından beri her yıl Kasım veya Aralık aylarında gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansında yayımlanan bir endeks olan İklim Değişikliği Performans Endeksi (CCPI) enerji ile ilişkili küresel CO2 emisyonlarının %90’ından fazlasını oluşturan 58 ülkeyi kapsıyor ve küresel CO2 emisyonlarının %1’inden fazlasını salan tüm ülkeler endekse dahil ediliyor.

Endeks iklimi koruma konusunda başarısız olan ülkelerin yanı sıra, iklim politikalarında iyi uygulamaları olan ülkeleri de vurgulayarak, ülkeler üzerinde siyasi ve toplumsal baskı oluşturulmasını amaçlıyor.

İndekste yer alan verilere göre dünya çapında 1996 ile 2015 yılları arasında 11 bin iklim kaynaklı aşırı iklim olayları meydana geldi. Bu olaylarda 530 bin kişi hayatını kaybetti. Olaylar 3.3 trilyon dolarlık (Satın alma paritesi) hasara yol açtı.

ENDEKS KİM TARAFINDAN HANGİ KRİTERLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLİYOR

İklim değişikliği performansı, tek bir bileşik göstergede birleştirilen on beş farklı gösterge ile ölçülmektedir.

Göstergeler; emisyon düzeyleri, emisyonların gelişimi, verimlilik, yenilenebilir enerji ve iklim politikası olarak beş kategoriye ayrılmıştır.

Emisyon düzeyleri %30, emisyonların gelişimi %30, yenilenebilir enerji %10, verimlilik %10 ve iklim politikaları %20 puandır. Bu şekilde puanlama yapılarak ülkelerin puanları hesaplanıyor. 0 en düşük puan ve 100 en yüksek puan olmak üzere ülkeler en yüksekten en düşüğe doğru sıralanmaktadır.

İklim değişikliği performans endeksi ülkeleri mutlak terimlerle değerlendirmeyip birbirleri ile kıyaslamaktadır.

Ülkeler, iklim değişikliği performansı sıralamasındaki yerine göre değerlendirilmektedir. Değerlendirmenin %80’i emisyon trendi ve düzeyi ile ilgili objektif göstergelere dayanmaktadır. %20’si ise ilgili ülkelerden 300’den fazla uzmanın ulusal ve uluslararası iklim politikalarını değerlendirmelerine dayanmaktadır.

Bugüne kadar hiçbir ülke tehlikeli iklim değişikliğine karşı yeterli derecede harekete geçmeyip, hiçbir yüksek emisyon ülkesi 1.5-2°C limitine göre hareket etmediği için listenin ilk üç sırası boş bırakılmaktadır.

TÜRKİYE SONUNCU SIRADA

Fas’ın Marakeş kentinde gerçekleşen İklim Değişikliği Performans Endeksi 2017’de, küresel düzeyde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğinde olumlu gelişmeler yaşandığı görülürken, gerekli olan enerji devriminin hala yeterince hız kazanmadığı görülmektedir.

2017 İklim Değişikliği Performans Endeksi’ne göre Türkiye, geçen yılki sıralamada yerini koruyarak listenin 51. sırasında yer alarak , ‘çok zayıf’ olarak derelecelendirilirken iklim politikasında sonuncu sırada yer almaktadır.

Bunun başlıca sebebi, Türkiye’nin ulusal katkı belgesindeki hedefinin yalnızca artıştan azalım üzerinden olması ve yetersiz nitelendirilmesi.

Ayrıca Türkiye’nin rüzgar ve güneş enerjisi merkezli yenilenebilir enerji kaynaklarını geliştirmek üzere ilerici iklim politikaları geliştirmemesi, aynı zamanda kömürü merkezine alan enerji politikaları ile kömüre verdiği teşvik ile imtiyazlar Türkiye’nin iklim performansı konusunda liderlikten uzak olduğunu göstermektedir.

Uzmanlar, iklim korumaya yönelik birçok projenin finansmanının ulusal bütçelerden ziyade uluslararası kuruluşlardan kaynaklandığını eleştirmektedir. Raporda yenilebilir enerjide geriye dönük bir eğilimin daha da azaldığını görülürken, sadece 58 ülkenin 2’sinin (Türkiye ve Cezayir) daha önce olduğundan daha az yenilenebilir enerji kullandığı belirtiyor.